Το πρόβλημα των περιστεριών στις πόλεις
(απόσπασμα της μελέτης του Νικόλα Μάντζαρη, περιβαλλοντολόγου – πολεοδόμου)
Το πρόβλημα της υπερβολικής συγκέντρωσης περιστεριών σε πάρα πολλές αστικές περιοχές, λόγω και της απουσίας φυσικών εχθρών τους, τείνει να πάρει διαστάσεις πραγματικής μάστιγας. Παρατηρείται όχι μόνο σε αστικές περιοχές της χώρας μας αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε σχετική βιβλιογραφία τα περιστέρια συνήθως κατατάσσονται στα «αστικά παράσιτα», μαζί με τους αρουραίους και τις κατσαρίδες, με αποτέλεσμα να έχουν αποκτήσει και το προσωνύμιο «φτερωτοί αρουραίοι». Είναι αναγκαίο να καταστεί σαφές ότι δεν είναι οι άνθρωποι που έχουν εγκατασταθεί στους βιοτόπους τους, όπως συχνά υπάρχει η παρεξήγηση, αλλά τα περιστέρια είναι αυτά που εγκαθίστανται σε αστικές περιοχές και εξαρτώνται από την ανθρώπινη παρουσία (εξ ου και ο χαρακτηρισμός «παράσιτα»). Κατά την αρχαιότητα και το Μεσαίωνα εκτρέφονταν σε περιστερώνες κατά χιλιάδες, καθότι το κρέας και τα αυγά τους χρησίμευαν ως πηγή τροφής και τα περιττώματά τους ως λίπασμα. Το πιο κοινό είδος, από το οποίο κατάγονται και τα σημερινά άγρια περιστέρια των πόλεων, είναι το Columba livia (βραχοπερίστερο). Όπως αναφέρει ο ζωολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας Δρ. Daniel Haag-Wackernagel, «σχεδόν σε κάθε μεγάλη πόλη τα αστικά περιστέρια έχουν καταστεί πρόβλημα». Φωλιάζουν σε οποιοδήποτε χώρο μπορεί να τους προσφέρει καταφύγιο και πρόσβαση σε νερό και τροφή και η απομάκρυνσή τους άπαξ και εγκατασταθούν είναι ιδιαίτερα δύσκολη.
Ασθένειες
Πολλά περιστέρια είναι φορείς διαφόρων παθογόνων οργανισμών και μπορεί να μεταδίδουν, κυρίως μέσω των περιτωμμάτων τους αλλά και μέσω απλής επαφής, διάφορες ασθένειες σε ανθρώπους και ζώα, όπως μυκητώδεις μολύνσεις (π.χ. κρυπτοκοκκίαση, ιστοπλάσμωση, σαλμονέλλα και άλλες παθήσεις (π.χ. ψιττάκωση, εγκεφαλίτιδα, μια μορφή πνευμονίτιδας, ασθένεια του Newcastle κ.λπ.). Στα παράσιτα των περιστεριών περιλαμβάνονται είδη ψύλλων, τσιμπούρια, ψείρες κ.λπ. Η οξύτερη επιδημία ιστοπλάσμωσης που έχει αναφερθεί συνέβη στην Ινδιανάπολη των ΗΠΑ το 1978-79 με τετρακόσιες επιβεβαιωμένες περιπτώσεις νόσησης, περιλαμβανομένων δεκαοκτώ θανάτων.
Τα προβλήματα που δημιουργούν με την παρουσία τους σχετίζονται κατά κύριο λόγο με τις μεγάλες συγκεντρώσεις τους.
Αισθητική – Ηχητική επιβάρυνση
Οι ακαθαρσίες με τις οποίες γεμίζουν τον τόπο εγκατάστασής τους δημιουργούν αρνητική εικόνα (βρωμιάς, εγκατάλειψης και δυσοσμίας) για τις θιγόμενες περιοχές αλλά η επιβάρυνση δεν είναι μόνο αισθητική. Ο θόρυβος που κάνουν είναι για πολλούς ιδιαίτερα ενοχλητικός. Κατασκευαστικές λεπτομέρειες αρκετών κτηρίων (εσοχές, προεξοχές, εξωτερικές σωληνώσεις, κ.λπ.) εξ αμελείας λειτουργούν ως χώρος προσέλκυσης και καταφυγίου περιστεριών, δυσχεραίνοντας τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας των ενοίκων τους ή και δημιουργώντας κινδύνους υγιείας. Σε περιοχές με υπερβολικά μεγάλη συγκέντρωση περιστεριών έχουν αναφερθεί ακόμη και τραυματισμοί λόγω πρόσκρουσης περιστεριών επάνω σε ανυποψίαστους διαβάτες (!).
Διάβρωση
Από τους σημαντικότερους λόγους που η παρουσία τους προκαλεί δυσφορία είναι η ζημιά που προκαλούν οι ακαθαρσίες τους, λόγω της έντονα διαβρωτικής, όξινης δράσης τους. Περβάζια παραθύρων, μπαλκόνια, σκεπές και σασί των αυτοκινήτων είναι τα πιο συνηθισμένα «θύματα». Ο χρόνος ζωής κάθε λογής κατασκευών μπορεί να μειωθεί κατά πολύ αν καταστεί χώρος συγκέντρωσης περιστεριών. Σαφώς πιο επικίνδυνη είναι η παρουσία τους σε συστήματα εξαερισμού, καθώς μέσω αυτών είναι δυνατή η διασπορά μολύνσεων στο εσωτερικό των κτηρίων. Δικαστήρια των ΗΠΑ έχουν επιδικάσει αποζημιώσεις δεκάδων χιλιάδων δολλαρίων σε εργαζόμενους που νόσησαν σε αντίστοιχες περιπτώσεις.
Σπατάλη νερού-καθαριστικών
Μια παράμετρος που φαίνεται να μην έχει διερευνηθεί επαρκώς είναι η αυξημένη χρήση χημικών απορρυπαντικών που πιθανώς προκαλείται από την προσπάθεια καθαρισμού τους, καθώς και η συνακόλουθη σπατάλη νερού, ενώ μη αμελητέο είναι και το κόστος καθαρισμού για ιδιωτικές και δημόσιες ιδιοκτησίες (π.χ. παγκάκια, σιντριβάνια, προσόψεις κτηρίων κ.λπ.). Το κόστος αυτό μπορεί να ανέρχεται σε πολλές χιλιάδες ευρώ ανά έτος .
Μη Αντιμετώπιση
Η μη αντιμετώπιση του προβλήματος από τις τοπικές αρχές της χώρας μας πιθανώς να οφείλεται και σε δισταγμό, λόγω της μη αποδεδειγμένης αντίληψης περί συμπάθειας των ανθρώπων προς τα περιστέρια. Ωστόσο, σε άτυπες, μη επιστημονικές ψηφοφορίες, η πλειοψηφία των ανθρώπων δείχνει να έχει κάθε άλλο παρά φιλική διάθεση έναντί τους. Με την κατάλληλη ενημέρωση η στάση του κοινού θα μπορούσε να διευκολύνει ακόμη περισσότερο μια προσεκτική παρέμβαση στο θέμα αυτό.
